علاقمندان به دریافت اخبار منتشر شده در این کانال می توانند از طریق آدرس https://telegram.me/tabrizparksnews به عضویت این کانال خبری درآیند.

1-اهمیت فضای سبز در توسعه پایدار شهری 

2-بررسی نقش و اهمیت فضای سبز در زندگی شهری

3-تحلیلی بر ابعاد اجتماعی و روانشناختی فضاهای سبز در شهرها با رویکرد مدیریت شهری

4- تاثیرات اکولوژیکی فضای سبز در فضاهای شهری

5-آسیب شناسی طراحی غیر اصولی در شهرها

6-مقایسه باغ ایرانی و باغ ژاپنی یا باغ انگلیسی از نظر فضا وحس مکان

7-طراحی فضای سبز پارک جنگلی

8- باغ درمانی در فضای سبز

9-عناصر ساخت منظر

10-طراحی فضای سبز برای معلولین  یا ناشنوایان  ویا نابینایان

11-نقش فضای سبز در ارتقا ادراک مردم از منظر شهری

12- خلاقیت برای پارک های معلولین

13- نقش مجسمه ها و المان ها در ارتقا کیفیت فضای شهرها

14-تاثیرنشانه ها و المان های شهری بر خوانایی شهرها

15-تاثیر گذاری المان های شهری بر هویت فضای شهری

16- تندیس های سبز شهری

17- المان های شهری

18-کیفیت زندگی شهری

19-مدیریت شهری پایدار

20-توسعه و گسترش زیبایی و هنر در فضای شهر

21-نقش مبلمان در منظر شهری

22-نقش پیاده راههای درون محله ای در ارتقا سطح کیفی منظر شهری

23- پلازا(میدان)

24-مبلمان شهری

25-نورپردازی در منظر

26-کاربردگیاهان مقاوم به خشکی/کم آبی در فضای سبز

27-کمربند سبز شهری

28-تراریوم(باغ شیشه ای )

درختان خزان کننده:

خزان کننده هادرختانی هستند  که همه ساله برگ های خود را از دست می دهند و معمولا از اواخر پاییز تا اوایل بهار شاخه های برهنه دارند.برخی نیز مانند شاه بلوط هندی برگ ریزان را در اواخر تابستان شروع کرده و دو فصل کامل بدون برگ هستند. گروهی نیز مانند جوالدوزک  برای مدت بسیار کوتاهی برگ ریزان خارج از فصل دارند.

Acer negunda افرای سیاه (زبان گنجشکی)

 تکثیر:بذر( آبان ماه)- پیوند(مرداد و شهریور)خوابانیدن شاخه(مهر)

جنبه زیبایی :شکل برگ

کاربرد: پوشاننده – کنترل فرسایش خاک - سریع الرشد

ارتفاع : 20-15متر

میوه : به شکل وی انگلیسی و بالدار (فندقه دو باله)

سیستم ریشه : عمیق

سرعت رشد: سریع

زمان کاشت:آبان تا اسفند

فصل گل : اوایل فروردین

آفات و بیماریها:شته،استفاده از حشره کشهای تماسی (لیندن،مالاتیون).

معایب : عمر کوتاه - شکنندگی شاخه ها - خود تکثیری- بذرپاشی و پاجوش زیاد.

Acer palmatum افرای برگ پنجه ای(افرای ژاپنی- افرای سرخ)

تکثیر : پیوند

جنبه زیبایی: رنگ برگ - شکل برگ

کاربرد: تک درخت در چمن - مجاورت جویبار- پاسیوو گلدان

ارتفاع : 6-3 متر

میوه : فندوقه دوباله

سیستم ریشه : سطحی

سرعت رشد: کند

زمان کاشت:آبان تا اسفند

فصل گل : اوایل بهاررنگ برگها صورتی بعد سبز روشن ودر پاییزسرخ براق می شوند.

آفات و بیماریها:شته

معایب : شکنندگی شاخه در برابر باد - برگ سوزی در برابر نور خورشید

Acer platanoides(کرکف)افرای چناری

تکثیر:بذر(آبان)

جنبه زیبایی: شکل برگ ورنگ پاییزی

کاربرد: سایبان،تک درخت برسطوح چمن

ارتفاع : 5/7-18 متر

میوه : فندقه های بالدارکه در تابستان ظاهر می شود

سیستم ریشه : عمیق

سرعت رشد:سریع

زمان کاشت:آبان تا اسفند

فصل گل :  اردیبهشت

آفات و بیماریها:شته

معایب : شاخه های سنگین نیاز به تنک سالیانه دارند

Acer rubrum افرای قرمز

تکثیر:بذر

جنبه زیبایی: شکل برگ و گل ومیوه،رنگ پایزی برگ ها

کاربرد: سایبان،برسطوح چمن،کنار آب

ارتفاع : 30-15 متر

میوه : فندقه های بالدارقرمزبشکل وی انگلیسی که در تابستان ظاهر می شود

سیستم ریشه : عمیق تا متوسط

سرعت رشد: سریع

فصل گل : اوایل بهار

آفات و بیماریها:شته

Aesculus hippacastanum شاه بلوط هندی

تکثیر:بذر،خوابانیدن شاخه در بهمن ماه

جنبه زیبایی: شکل برگ و گل های سفید وصورتی که در اردیبهشت ماه ظاهر می شود

کاربرد: سایبان،برسطوح چمن،ارزش دارویی بذر

ارتفاع : 30-9 متر

میوه : دارای ارزش دارویی

سیستم ریشه : عمیق

سرعت رشد: متوسط

زمان کاشت:مهرتا اسفند

فصل گل :  اردیبهشت

آفات و بیماریها:آفت وبیماری خاصی ندارد

معایب : ریزش برگ و گل که فضای سبز را کثیف می کند

Robinia pseudoacacia  اقاقیای معمولی

تکثیر :بذروریشه جوش

جنبه زیبایی: گل

کاربرد:سایبان- کنترل فرسایش

ارتفاع : 24-12

میوه : نیامهای لوبیایی شکل قهوه ای مایل به قرمز

سیستم ریشه :متوسط

سرعت رشد:سریع

فصل گل : اردیبهشت - خرداد

زمان کاشت:مهرتا اسفند

معایب : فرم رشد که قابل پیش بینی نیست- شاخه های شکننده - ریشه تهاجمی

آفات و بیماریها:چوب خوار،شته

Salix babylonica بید مجنون

تکثیر : پیوند در اسفند و قلمه چوبی در مهر یا اسفند

جنبه زیبایی: حالت رشد

کاربرد: سایه افکن ،بادشکن،کنارآب،کنترل فرسایش و آمایش خاک

ارتفاع : 15-9

میوه :فاقد ارزش زینتی

سیستم ریشه : سطحی - گسترده - تهاجمی

سرعت رشد:سریع

فصل گل : گل آذین دم گربه ای، دراوایل بهار

زمان کاشت:پاییز

معایب : عمر کوتاه - شکننده بودن شاخه ها - ریشه تهاجمی

آفات و بیماریها:کنه (استفاده از لیندین یا مالاتیون)،شته

Salix purpurea سرخ بید

تکثیر:قلمه از مهر تا اسفند

جنبه زیبایی:حالت رشد و رنگ ساقه

کاربرد:حاشیه رودخانه،تک درخت برسطوح چمن

ارتفاع:5-3

میوه:فاقد ارزش زینتی

زمان کاشت:اسفند تا فروردین

Platanus racemosa چنار

تکثیر : قلمه

جنبه زیبایی:حالت رشد،برگ و پوست تنه

کاربرد: تک درخت -سایبان - کنار آب- کنترل فرسایش

ارتفاع : 15-12

میوه : گلوله مانند

سیستم ریشه :عمیق

سرعت رشد: سریع

فصل گل : اواخر بهارو فاقد ارزش زینتی

زمان کاشت:مهر تا اسفند

معایب :شاخه های شکننده - پرزهای میوه و برگ ریزش کرده وباعث ایجاد حساسیت می شود

آفات و بیماریها:کنه قرمز و زنجره(سم پاشی با مالاتیون)

Populus alba ( سپیدار (کبوده

تکثیر :قلمه ریشه - بذر- قلمه

جنبه زیبایی: برگ - پوست تنه

کاربرد: سایبان - پوشش سریع - کنترل فرسایش- باد شکن- حاشیه استخر ورودخانه و دریاچه

ارتفاع :18-12

میوه : ارزش زینتی ندارد

سیستم ریشه : سطحی - گسترده و تهاجمی

سرعت رشد:سریع

فصل گل :  تابستان

زمان کاشت:اسفند

معایب :ریشه تهاجمی ، شکننده بودن شاخه در برابر باد،تنه جوش زیاد

آفات و بیماریها:شته

Populus deltoidesصنوبر

تکثیر:قلمه

جنبه زیبایی:برگ و پوست تنه

کاربرد:حاشیه استخر،دریاچه و بوته زارهای مرطوب

ارتفاع:30-21

میوه:ارزش زینتی ندارد

سرعت رشد:سریع

فصل گل :اسفند،فروردین

زمان کاشت:اسفند

Populus nigra italica  تبریزی     

تکثیر :قلمه ریشه- بذر - قلمه

جنبه زیبایی: حالت رشد - برگ-رنگ پاییزی

کاربرد: پوشش سریع - باد شکن - کنار آب - تک درخت

ارتفاع :27-12

میوه : ارزش زینتی ندارد

سیستم ریشه :سطحی - گسترده و تهاجمی

سرعت رشد: سریع

فصل گل : تابستان

معایب : ریشه تهاجمی -عمر کوتاه درخت - شکننده

آفات و بیماریها:شته

Catalpa bignoniodes ( کاتالپا (جوالدوزک

تکثیر : پیوند  قلمه- بذر

جنبه زیبایی: برگ- گل - میوه

کاربرد: تک درخت - سایبان- بر سطوح چمن

ارتفاع : 12-18

میوه : کپسول قهوه ای لوبیایی شکل طویل در اوایل پاییز

سیستم ریشه :عمیق

سرعت رشد:سریع

فصل گل : اوائل خرداد تا مرداد

زمان کاشت:مهر تا فروردین

معایب : ریزش برگ و گل و شاخه و میوه

آفات وبیماریها:نسبت به هر دو مقاوم است

  Ulmus  نارون

تکثیر: بذر-پاجوش قلمه

جنبه زیبایی: حالت رشد،رنگ آمیزی پاییزی

کاربرد: سایه افکن  تک درخت  بلواروسطوح چمن

ارتفاع : 30-18

میوه : فندوقه های بالدار عسلی در اردیبهشت و خرداد

سیستم ریشه : سطحی

سرعت رشد: سریع

فصل گل :اردیبهشت و خرداد

زمان کاشت:آبان تا بهمن

معایب : تنه جوش

آفات و بیماریها: چوبخوار که عامل بیماری مرگ نارون است در صورت مشاهده  ریشه کن کردن و سوزاندن درخت

Ailanthus altissima عرعر

تکثیر :بذر

جنبه زیبایی: برگ و میوه

کاربرد: سایبان - کنار آب- کنترل فرسایش خاک - پوشش سریع

ارتفاع : 20-9

میوه : فندوقه بالدار زردروشن

سیستم ریشه :عمیق و افشان

سرعت رشد:سریع

فصل گل : بهار

زمان کاشت:اواخرپاییز

معایب: پاجوش فراوان - خود تکثیری- بوی ناخوشایند

آفات و بیماریها:آفت خاصی ندارد

Fraxinus velutina زبان گنجشک

تکثیر :قلمه- بذر- پیوند

جنبه زیبایی: برگ و رنگ آمیزی پاییزی

کاربرد: سایبان وحواشی خیابان

ارتفاع : 12-9

میوه : فندوقه بالدار مستطیلی

سیستم ریشه :عمیق

سرعت رشد: متوسط تا سریع

فصل گل : اوایل فروردین

معایب: عیوب خاصی ندارد

آفات و بیماریها:کنه قرمز

لیست دروس کارشناسی ارشد مهندسی فضای سبز(معماری منظر) در دانشگاه شهید بهشتی

در ادامه مطلب

ترم اول

کاربردنظامهای ژئومورفولوژی درمعماری منظر- ۲واحد- جبرانی
بیان تصویری در معماری منظر -۲ واحد- جبرانی
بوم شناسی گیاهی- ۲ واحد -جبرانی
کاربرد نقشه و نقشه برداری در معماری منظر- ۲ واحد- جبرانی
کاربرد کامپیوتر در معماری منظر ۲ واحد- جبرانی
زبان تخصصی -۲ واحد -جبرانی

 ترم دوم

 بسترشناسی و مهندسی سایت (محوطه) ۲ واحد -  اصلی
قابلیتهای طبیعی فلات ایران ۲ واحد -  اصلی
تاریخ معماری منظر ۲ واحد -  اصلی
روانشناسی محیط ۲ واحد -  اصلی
طراحی منظر و محیط ۱ ۴ واحد -  اصلی
گیاه شناسی کاربردی ۲ واحد -  اصلی

ترم سوم

مبانی نظری معماری منظر- ۲ واحد -  اصلی
قوانین محیط و نظامهای طبیعی پویا -۲ واحد -  اصلی
طراحی منظر و محیط ۲-۴ واحد -  اصلی
باغسازی ایرانی -۲ واحد – اختیاری

ترم چهارم

 ساختار منظر و محیط- ۳ واحد -  اصلی
طراحی منظر و محیط ۳ -۴ واحد -  اصلی
پایان نامه – ۵ واحد -  اصلی

مهمترین گرایش مهندسی فضای سبز برای کارشناسی ارشد در ایران، رشته مهندسی طراحی محیط زیست است که در حال حاضر در دانشگاه تهران و با ظرفیت پذیرش زیر ۳۰نفر وجود دارد. علاوه بر آن، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات هم این رشته را تدریس می کند.

رشته معماری منظر دومین گرایش مهندسی فضای سبز در سطح ارشد است. دانشگاه شهید بهشتی تهران مهمترین و بهترین دانشگاه برای تحصیل این رشته است.

گرایش طراحی شهری نیز رشته ای مرتبط برای مهندسی فضای سبز می باشد.

رشته برنامه ریزی شهری هم یکی از گرایشهای مرتبط با فضای سبز در ایران است.

از نظر کلی، تنها رشته مرتبط در سطح ارشد برای فضای سبز، گرایش مهندسی طراحی محیط زیست دانشگاه تهران است.

محوطه یک ساختمان به عنوان اولین فضایی که بازدید کننده درآن قدم می نهد از اهمیت بسزایی برخوردار است . خواه این ساختمان یک مدرسه باشد یا یک بیمارستان یا حتی فضای یک منزل مسکونی .فردی که برای اولین بار وارد مکان می شود با هر نگاه درباره محیط اطراف خود قضاوت میکند .

گیاهان درمحوطه جایگاه ویژه ای دارند ومهمترین عنصر بکار رفته در محیط می باشند. بنابرین کاشت و جانمایی گیاهان در محیط عملی  است که طراح باید با دقت و تخصص انجام دهد .

طراحی کاشت عبارت است از یک فرایند، یک هنر و در نهایت یک علم . فرایند کاشت گیاهان در محیط از یک مفهوم انتزاعی در ذهن طراح شروع شده و پس از ترکیب با نیازهای محیطی و موقعیت مکانی در نهایت به یک طرح کشت مناسب می انجامد. از آنجا که در طراحی کاشت گیاهان سه اصل زیبایی ، عملکرد ، اجرا و نگهداری مناسبی باید مد نظر قرار گیرد، می توان آنرا ترکیبی از علم و هنر طراح نیز دانست.

اصول طراحی کاشت

برای کاشت گیاهان از متد های مختلفی می توان تبعیت کرد . طراح محیط از یک سو باید باخصوصیات اقلیمی و محیط زیستی منطقه از قبیل خاک و هیدرولژی و دما و بارش آشنا باشد و از سوی دیگر با خصوصیات فیزیولژیکی گیاهان مختلف تا بتواند بهترین گیاهان مناسب آن منطقه را بیابد .

از سوی دیگر طراح کاشت باید با بکار بردن اصول زیبایی شناسی و قواعد فرم و بافت ورنگ ترکیب مناسبی ایجاد نماید که علاوه بر گیاهشناسی صحیح زیبا و دلپذیر باشد .

بطور کلی می توان اصول زیر را برای طراحی کاشت در محوطه سازی درنظر گرفت:

1-     اصل گزینش و نوع فضای سبز

اولین گام برای جهت دادن تفکر یک طراح برای ایجاد یک محوطه کاربری آن محیط است . اینکه طراح بداند از کدام سبک و نوع باغسازی تبعیت خواهد کرد و این سبک را نیز باید بر اساس یک دلیل منطقی که می تواند عملکرد محوطه ، اقلیم منطقه، فرهنگ و... باشد ؛ انتخاب نماید . به عنوان مثال طراح برای محوطه یک ساختمان اداری سبک رسمی (formal) و برای یک مهد کودک سبک ( informal )را انتخاب کرده و بر اساس آن نوع باغسازی را انتخاب می نماید.

2-     اصل انتخاب بهترین مقیاس گیاهان 

گیاهان را از لحاظ حداکثر رشد به چند دسته تقسیم می کنند . درختان بلند ، درختان متوسط ، درختان کوتاه ، درختچه ها ،پیچ ها ، گلها و گیاهان پوششی . اینکه با درنظر گرفتن سن بلوغ گیاه ، چقدر از سطح زمین فاصله خواهد گرفت ارتفاع نهایی رشد گیاه مشخص می شود. با شیوه هایی مانند هرس و کنترل ابیاری و کود دهی می توان این حداکثر رشد را تغییر داد. با درنظر گرفتن اینکه نهال 1 متری کاشته شده در سالهای آینده درختی تنومند خواهد شد باید گیاهان را انتخاب و جا گذاری نمود .

3- اصل تعریف غالبیت در طرح با تغییر نسبت مقیاس کشت به مقیاس معماری

گاه هدف ما از طراحی خرد و کوچک جلوه دادن ساختمانها و تاکید بر طبیعت است که اکثرا در سبکهای غیر رسمی و طبیعت گرا بکار می رود . و گاه احتیاج داریم بر ساختمان و بنای معماری تاکید کنیم و طبیعت را در برابر آن خرد و ناچیز جلوه دهیم که در محوطه بناهای تاریخی وآرامگاههای مقدس به چنین عملی احتیاج داریم .به عنوان مثال می توان در محوطه سازی یک شهرک مسکونی کاشت درختان بلند و گیاهکاری متراکم و نسبت زیاد فضای سبز نسبت به سطح زیربنای ساختمانها می تواند محیط خشک و سرد یک شهرک بتنی را به محوطه ای سر سبز و زیبا تبدیل نماید بر قیمت خانه های مجتمع بیفزاید وباعث آرامش و شادابی ساکنین شود . ولی همین عملکرد یعنی ایجاد یک فضای سبز پر دارو درخت و متراکم در کنار یک اثر باستانی مانند برج آزادی تا کید بر ساختمان را از بین برده و در نگاه اول دید را به خود متوجه می سازدو جلوه اثر را می زداید. از سوی دیگر برج در کنار یک گیاه بسیار کوتاه مانند چمن بلند تر و با ابهت تر جلوه میکند تا در کنار یک درخت چنار بلند قامت .بنابر این انتخاب مقیاس طولی و عرضی و ارتفاعی فضای سبز هوش و ذکاوت طراح را می طلبد که اقلیم و کاربرد و فرهنگ جامعه را بشناسد و درست تصمیم گیری نماید.

3-اصل بزرگنمایی فضا با بهره گیری از فنون طراحی کاشت

بزرگنمایی فضا را از طرق مختلفی می توان انجام داد .

- از طریق قرار دادن درختان بلند در پس زمینه ، درختان متوسط قامت در میان زمینه و درختچه ها و گلها وگیاهان پوششی در پیش زمینه

-از طریق قراردادن درختان با بافت نرم و سبک در پس زمینه و درختان متوسط بافت در میان زمینه و درختان بابافت خشن در پیش زمینه 

- قرار دادن رنگهای گرم در پیش زمینه و رنگهای سرد در پس زمینه

5- اصل انطباق نیازهای گیاهان با شرایط محیطی

در صورتی که این اصل رعایت نشود هزینه نگهداری به طور سر سام اوری بالا خواهد رفت و با این وجود نتیجه مطلوب بدست نخواهد آمد.

6- اصل زمینه سازی طرح با عناصر موجود درمحیط

باید افق دید بیننده از همه جهات بررسی شود و آنچه در زمینه و انتهای دید او قرار می گیرد ازنظر طراح دور نماند . مثلا اگر انتهای طرح یک کوه در پس زمینه وجود دارد عناصر باید بر آن تاکید کنند تا دید به سوی کوه جلب شود و اگر ساختمانهای با جلوه بد در پس زمینه است گیاهان باید نظر بیننده را به سوی دیگر متوجه کنند یا منظر زشت را حتی المقدوربپوشانند.

7- تعریف ارتفاع گیاهان و محل یابی کاشت آنان بر اساس نوع محیط

مثلا درختان بلند مزاحم سیمهای برق نشوند و یا جلوی پنجره ها را نپوشانند و مانع وود نور نشوند . یا بر درخت دیگر سایه نیاندازند .ومانع رشد درختان کوتاهتر نشوند.

از دیگر اصولی که می توان بطور گذرا به آنان اشاره کرد:

-         طراحی معابر و ایجاد سادگی و زیبایی و کارایی در محل های عبور

-         بکار گیری درختچه هایی که جاذب حشرات نیستند در کنار پنجره ها

-         تنظیم طرح کاشت با توجه به دید کاربر از سمت پنجره ها ، درب ورود و یا از جانب خیابان 

-         بهره گیری از خزاندارها به عنوان پس زمینه

-         بزرگنمایی ساختمانهای کوچک در پارکها

-         عدم تداخل محیط موثر درختان با یکدیگر 

-         بهره گیری از خطوط شاخه های درختان

-         توجه به منظره چهار فصل محوطه 

-         تغییر گیاهان پوششی در مناطق مختلف محوطه برای تعریف فضاها 

مراحل طراحی کاشت

 می توان برای فرایند طراحی کاشت گیاهان در محوطه 8 مرحله در نظر گرفت

مرحله اول . بررسی و سنجش سوابق تاریخی منطقه

باغسازی هر کشور در هر دوره تاریخی متاثر از سبک معماری و فرهنگ مردمان آن دوران بوده است . این امر در جزییات مناطق و شهرها نیز با یکدیگر متفاوت است . می توان با بررسی تاریخی منطقه از بروز اششتباهات فاحش پیشگیریکرد . اشتباهاتی مانند کاشت افرای ژاپنی در محوطه هایی که سابقا باغ ایرانی بوده و احتیاج به باز زنده سازی دارد.

مرحله دوم : تجزیه و تحلیلی محیطی

اولین بار که برای بازدید محوطه مورد نظر برای طراحی می روید اظهار نظر در مورد طرح و گیاهان کار دشواری است . اما با یک نگاه عمیق به محوطه های کاشته شده مجاور منطقه می توان گیاهان مناسب برای محیط را به آسانی شناسایی کرد . اینکه در محوطه اطراف چه گیاهانی بکار فته و استفاده ازکدام گیاه موفقیت امیز بوده  بسیار مهم می باشد . تجزیه و تحلیل سایت خود عنوان مقاله ای است که پیشتر در باره آن بحث شده .

مرحله سوم : انتخاب چند ایده بر اساس محتوای طرح ، برنامه طرح و تجزیه و تحلیلها

گول اولین طرح و برداشت خود را خوردن اشتباهی است که انسان در بیشتر مراحل زندی خود انجام میدهد. اولین برنامه و ایده لزوما بهترین نیست . بهتر است چند طرح در نظر گرفته شود و از میان انها بهترین انتخاب گردد.

مرحله چهارم : پرورش یکی از ایده ها و آفرینش یک طرح کامل

مرحله پنجم : ترکیب بندی کلیه عناصر و ایجاد وحدت در تمام اجزای مصنوع و نامصنوع در طراحی کاشت

مرحله ششم: توسعه و گسترش بستر گیاهی

مرحله هفتم :کاشت گیاهان و اجرای عناصر باغ

مرحله نهایی : نگهداری منظر

طراحی كاشت گیاهان در فضای سبز
درختان، درخچه ها، پیچ های زینتی، گیاهان پوشی و گلهای یكساله و چند ساله غالباً مهم ترین عناصر در محوطه سازی و طراحی فضای سبز به شمار می روند. انتخاب، بكارگیری و نگهداری از این گیاهان سه عامل اساسی در كارایی فضای سبز هستند كه باید همواره توسط طراح مورد توجه قرار گیرند. بنابراین نكته بسیار مهم در طراحی فضای سبز انتخاب گیاهی است كه بتواند بیشتری كارایی ممكن را با حداقل نیاز به نگهداری فراهم آورد. نكته دیگر استفاده از گیاهان مناسب با توجه به نیازهای مختلفی است كه طراح با آن روبروست در فرایند طراحی و كاشت، توجه به نوع گیاهان و نحوه قرار گرفتن گیاهان نسبت به یكدیگر در جهت رسیدن به یك طرح زیبا و كارآ ضروری به نظر می رسد.



گیاهان بومی

یك راهكار مهم كه جایگاه ویژه ای در محوطه سازی دارد، استفاده از گیاهان بومی می باشد. اگرچه امروزه افزایش بسیار زیادی در زمینه استفاده از این گروه گیاهان در فضای سبز دیده می شود، ولی هنوز راهی بسیار طولانی تا بكارگیری همه پتانسیلهای موجود وجود دارد. گیاهان بومی مقاومت بالاتری نسبت به خشكسالی، آفات و بیماریها دارند كه این امر هزینه نگهداری فضای سبز را پایین می آورد. افزون بر این، استفاده از این گیاهان سبب پایین آمدن هماهنگی بین فضای سبز تازه تأسیس و محیط طبیعی فراگیرنده آن می گردد. طراحان و سازندگان فضاهای سبز عمومی و خصوصی پیش از تخریب پوشش طبیعی محوطه ها باید سایت خود را از نظر پوشش گیاهی كاملاً ارزیابی نمایند.

نكته بعدی در طراحی كاشت موفق، توجه به عوامل اكولوژیكی منطقه مانند تفاوت در دماها، پستی و بلندی، بافت و ساختمان خاك و میزان بارش می باشد تنها با توجه به این موارد است كه می توان یك محوطه زیبا و كارا با استفاده از گیاهان بومی فراهم آورد.



كنارهم قرار گرفتن گیاهان

گیاهان اصولاً به صورتهای تأكیدی یا تكی، خطی، گروهی و توده ای قابل كشت هستند هر یك از این روشهای كاشت اثر متفاوتی را در بیننده ایجاد می كنند. در یك محوطه سازی اصولی كوشش می شود كه از هر چهار روش یاد شده در جای مناسب و به میزان درست بهره گرفته شود.



كاشت منفرد یا تأكیدی

روش كاشت تأكیدی روش مناسب برای تأكید و نمایش یك درختچه با ویژگی های رشدی خاص و یا یك درخت با عادات رشد غیر معمول و زیبا می باشد. اگر به تعداد مناسب از این نوع كاشت استفاده شود، گیاهان تأكیدی باعث ایجاد تنوع و مانع تكرار خسته كننده در طرح می شوند و دید بیننده را به نقاط موردنظر طراح معطوف می‌نمایند. ولی در صورتی كه تعداد زیادی گیاه تأكیدی مورد مصرف قرار گیرد. باعث نوعی آشفتگی بصری در طراحی خواهد شد. استفاده از یك گیاه تأكیدی و یا یك درخت كوچك در نزدیكی ورودی ساختمان می تواند ایجاد یك نقطه كانونی نماید و در تقویت و نمایش آن ورودی بسیار كارساز است.

بسیاری از گل دهنده مناسب كه به عنوان گیاه تأكیدی مورد استفاده قرار می گیرند.

ارغوان

ابریشم

باران طلایی

سه رنگ

انواعی از كراتوس ها

سدروس ها

كاج ها

نوئل ها

ماگنولیای تابستانه



كاشت درختان ردیفی یا خطی
ردیف درختان، درختچه ها و دیگر گیاهان بطور مؤثری باعث امتداد خطوط معماری بناها در محوطه خارجی آنها می شود. خطوط مستقیم یا منحنی درختان كاشته شده نیز می تواند محوطه هایی سایه دار و مناسب برای پارك خودروها در گذرگاهها و خانه ها ایجاد كند. همچنین از ردیف گیاهان می توان به جای بادشكن، دیواره جدا كننده، دیوار كاهنده شدت صوت و یا مانعی دربرابر آلودگی های بصری استفاده كرد.

در این نوع كاشت باید دقت كرد كه از گیاهان مقاوم و كاملاً سازگار با محیط استفاده شود. زیرا در صورتی كه یك یا چند گیاه دچار مشكل شوند تأثیر بصری بسیار نامطلوبی در همه گیاهان موجود در آن ردیف گیاهی خواهد داشت بنابراین اطمینان از یكدست بودن خاك بستر و شرایط زهكشی و نوری محل در طول ردیف گیاهی بسیار مهم می‌باشد. گیاهانی كه برای این نوع كشت مناسب می باشند عبارتند از:

برگ نو

انواع زرشكهای زینتی

گونه های شمشاد

نوش

سرخدار

نارون

تبریزی

گونه های نخل



كاشت گروهی
روش كاشت گروهی روشی به نسبت طبیعی تر در استفاده از گیاهان می باشد در این روش تعدادی درخت و درختچه در نزدیكی یكدیگر قرار می گیرند و ایجاد یك توده گیاه می كنند از آنجایی كه گیاهان عموماً در این روش بصورت طبیعی در كنار یكدیگر جای می گیرند، كاربرد این سبك كاشت می تواند بخوبی بین محوطه های تازه تأسیس و محیط طبیعی پیرامون آنها ارتباط و همبستگی برقرار نماید.

انواع سبدها

انواع زغال اخته زینتی

یاس زرد

زرشك سرخ

گل توری



كاشت توده ای

روش كاشت توده ای در واقع نوع گسترش یافت روش كاشت گروهی می باشد در كاشت توده ای، گیاهان هویت انفرادی خود را از دست می دهند و در قالب یك طرح كلی جای می گیرند. توده های گیاهی بویژه در مرتبط كردن ساختمانهای بزرگ یا محیط های پیرامونی آنها می توانند بسیار سودمند باشند، البته در صورتی كه مقیاس و ارتباط مناسب یبن این توده های گیاهی و ساختمانهای مورد نظر وجود داشته باشد. درختچه ها كه بصورت توده ای قابل كاشت هستند.

بداغ

به ژاپنی

اسپیره

طاووسی

البته هر یك از گونه های نامبرده می تواند بسته به شرایط و چگونگی تركیب بندی با دیگر گیاهان در روش های مختلف كاشت مورد استفاده قرار بگیرند.

در قرار گیری گیاهان نسبت به یكدیگر و همچنین نسبت به محیط فراگیرنده آنها، توجه به شكل كلی، رنگ و بافت گیاهان دارای اهمیت بسیار زیادی می باشند. افزودن به این در كلیه مراحل طراحی باید اصول زیبا شناسی شامل سادگی، ترتیب و تسلسل، تقارن، تنوع، تعادل و توازن، تأكیدی، تكرار و ریتم و مقیاس را برای دستیابی به یك طراحی كاشت موفق در نظر داشته باشد.

یك طراحی كاشت موفق با وجود دارا بودن اجزای تكثیر، باید وحدت و یكپارچگی داشته باشد و مجموعه اجزای آن باید بتوانند حس مورد نظر طراح را به بیننده منتقل نمایند.

با توجه به مطالب ذكر شده می توان مراحل زیر را برای یك طراحی كاشت اصولی در نظر گرفت.

Ø بررسی و مطالعه شرایط اقلیمی منطقه

Ø شناسایی گیاهان بومی و یا سازگار با این شرایط اقلیمی

Ø شناسایی نیازها و محدودیت هایی كه طراح با آن ها روبروست.

Ø انتخاب گیاهان مناسب با توجه به شكل كلی، رنگ و بافت آنها

Ø مشخص كردن نحوه كنار هم قرار گرفتن بادر نظر گرفتن اصول زیبا شناسی

در این صورت یك فضای سبز موفقی با بیشترین زیبایی بصری، كارایی و پایداری و كمترین هزینه نگهداری بدست خواهد آمد.



الف) خواسته ها
استفاده از گونه های چربی به خصوص در فضای سبز شهری به منظورهای مختلف صورت می گیرد كه بطور عمده عبارتند از :

1- آرایش و زیبایی درختان

2- ایجاد سایبان و تلطیف هوا

3- جلوگیری از آلودگی صدا

4- ایجاد بادشكن و جلوگیری از گرد و خاك

5- آشنا كردن مردم با درختان و درختچه های مختلف

6- ایجاد دیواره سبز، پرچین و اسپالید (داربست)

7- آرایش روی چمن

8- ایجاد مكان مناسب برای جلب پرندگان و آشیان گزینی آنها

9- تولید میوه مناسب برای حیات وحش پرندگان

10- ایجاد پیكره های سبز هنری و معماری

11- به نمایش گزاردن ویژگیها، جاذبه ها و زیبایمای اندامهای درختان

انتخاب درختان برای هر یك از خواسته های موردنظر كه ذكر شد لازم است معیارهایی در نظر گرفته شود.


ب) معیارها

در انتخاب درخت برای هر یك از خوسته های مورد نظر كه ذكر شد لازم است معیارهایی در نظر گرفته شود.

ب-1- معیارهای نخستین

Ø عمر طولانی

Ø ابعاد متوسط

Ø سیستم ریشه ای عمیق

Ø پاكیزه و بهداشتی بودن آن


ب-2- معیارهای دومین
بدیهی است بسیاری از عوامل دیگر كه پس از معیارهای نخستین مورد توجهند عبارتند از مقاومت در برابر:

Ø آلودگی های شیمیایی هوا و خاك

Ø خشكی

Ø گرما و سرما

Ø باد و طوفان

Ø آفات و بیماریها

Ø فشردگی خاك

Ø سنگینی برف و شكننده بودن شاخه های تاج

Ø شرایط نامناسب بافت خاك و زهكشی آن

Ø غرقابی بودن خاك

Ø نور شب

Ø رقابت

در اینجا برای هر كدام به اختصار مثالهایی ذكر می گردد.

الف) خواسته ها
1- آرایش و زیبایی خیابانها

انتخاب ابعاد معینی از درخت متناسب با عرض خیابانها، پیاده رو و عرض مسیر عبور ماشینها در زیبایی و آرایش دادن به خیابان بسیار مهم است. خیابان ها بخصوص زمانی كه خود زیبا هستند نباید بوسیله انبوهی از درختان بلند پوشیده شوند كه در این صورت درختان نه تنها به زیبایی خیابان نخواهند افزود بلكه منظره آن را زشت خواهند كرد باید ابعاد درختان، فواصل درختان به گونه ای باشند كه هم حاشیه خیابانها، ساختمانها، مغازه‌ها خود نمایی كنند و هم درختان جلوه گر باشند در خیابانهای باریك تاج كشیده، در خیابانهای عریض تاج گسترده زیبایی بیشتری خواهد بخشید. ارتفاع آنها بستگی به ابعاد خیابان خواهد داشت. زیبایی كشل یا فرم درخت در انتخاب درخت برای آرایش خیابان بسیار مهم است تاج انبوه با شكل های كروی یا پهن مانند.

Celtis o idenalis, Carya illinoensis

Celtis caucasica, Quecus cc longipes, Quevcus velutina pistacia mutica, Aesculus carnea, Ulmus densa Juglans regia, Crataegus aronia.

Acer rubrum, Crataegus phaenopyrum, Acerx nigurum, Tilia Americana, Quercus palustris, pyrus syviaca.

برای خیابانهای مناسب تر از درختان با تاج نامنظم چون

Gleditisia triacanthos, Acer negundo, Aesculus glabra

را می توان نام برد.

دو گونه بلوط همیشه سبز اروپا و امریكا به ترتیبQuercus virginiana , Q ilex از زیباترین درختان خیابانی با تاج كروی هستند كه برای مناطق با زمستان معتدل و مرطوب مناسبند. درختان با تاج هرمی چون Ginkyobiloda fastagiata یا fagus sylvatica fostagiqta نیز بسیار زیبا هستند.

2- ایجاد سایبان

عامل عمده در انتخاب درخت سایبان، شدت یا ژرفای سایه، انبوهی شاخه ها، انبوهی برگ، بافت برگ و آرایش آن، قطر وارتفاع تاج نقش عمده در میزان ژرفای سایه یا شدت آن دارد.

در شهرهایی با آفتاب سوزان، سایه انبوه یا ژرف درختانی چون Morus alba، Carpinus betulus، Parrotia persica و Quercus borealis مناسب است، اما در شهرهایی با تابستان گرم و زمستان سرد كشت درختان با تاج انبوه كه در زمستان خزان می كنند چون A.hippocastanum، Aesculus carnea، Acer platanoides مناسب ترند.

3- جلوگیری از آلودگی صدا

در جلوگیری از آلودگی صدا عواملی چون اندكس سطح برگ، اسكروفیلی یا چرمی بودن، بافت تاج به خصوص وزن مواد در واحد سطح بسیار مهم هستند. درختانی چون انجیلی، نوش، Qurcus ilex ، Thusa giganxea در كاهش آلودگی صدا بسیار مؤثر می باشد درخت انجیلی تنها در فصل رویش چنین نقشی را دارد.

4- ایجاد بادشكن و جلوگیری از گرد و خاك

در نواحی كه وزش بادهای شدید وجود دارد برای حفاظت از تأسیسات، مجموعه‌های آسیب پذیر و درختان و درختچه های پارك های درون شهری، احداث بادشكن از درختان ضروری است در انتخاب این درختان عواملی چون استحكام تنه درخت، ریشه های عمیق آن، برگها و شاخه های مقاوم در برابر باد، تاج بلند و متراكم باید مورد توجه قرار گیرد. درختانی بلند با تاج انبوه چون Liriodendron talipifera كه تا 30 متر ارتفاع می رسند به ظاهر بادشكن خوبی به نظر می رسند اما به علت ریشه های نسبتاً سطحی و چوب ضعیف آن در برابر بادها شدید ریشه كن شده و یا می شكنند، در حالی كه درخت عنبر سایل Liquidambar styraciflua در برابر چنین بادهایی محكم ایستادگی می كند. درخت بلند بازو مقاومت بسیار خوبی در برابر چنین بادهای شدید دارد در حالی كه اغلب صنوبرها در مقابل بادهای شدید بسیار ضعیفند. بسیاری از درختان توت برای این منظور مناسبند.

در جلوگیری از گرد و غبار خصوصیات فیزیكی سطح برگ، وجود پرز، كرك، زایده های گوناگون سطح برگ با مجموعه انبوهی برگ تاج در نگهدرای گرد و خاك ملاك تفكیك هستند، چنانكه نارونهایی كه سطح برگ زایده دار دارند مانند Ulmus glabra بیشتر از درختان نمدار كه سطح برگ صاف دارند می توانند گرد و خاك در خود ذخیره كنند.

5- كشت در گلدانهای بزرگ برای خیابانها و پاركها یا فضای بین ساختمانی

در بسیاری از شهرهای اروپا و آمریكا درختانی را كه قابل پرورش در گلدانهای بزرگ بتونی و جابجایی هستند در فصل رویش در خیابانها یا مكانهای مناسب فضای شهری قرار داده و سپس در طول فصل سرما آنها را به گلخانه های بزرگ منتقل می كنند. بدین وسیله بعضی گونه های بسیار زیبا یا جالب توجه را می توان مورد استفاده قراز داد مانند انواع مركبات

Casimiroa edulis, laurus nobilis, Eugenia paniculata, ligustrum lucidum, Hymenosporum favum, olea euopea Metrosidros tomentosa, Macadamia tenifolia

و تعداد زیادی از نخلها چون نخل كنتیا، نخل كاناری، نخل ملكه

Areeastrum romonzoffianum

Dicksonia Antarctica سرخس های درختی چون

Musa ensete سیكاها و موز









6- آشنا كردن مردم با درختان و درختچه های مختلف

با انتخاب گونه های مختلف درختی و درختچه ای می توان شهر را به یك باغ بتانیك بزرگ تبدیل كرد. شهر آبادان در جنوب كشور از این نظر شهرت داشت. در حال حاضر بسیاری از شهرهای جنوب كشور دارای چنین ویژگی می باشند. درختانی چون

Davidia involucrate, Arbutus unedo, crataegus lavallei, crataegus oxyacantha

مناسبند.

7- ایجاد دیورا سبز، پرچین و اسپالیه (داربست)

كشت ردیفی انبوه به اصطلاح «پرده ای» از درختان و هرس آنها به روشهای فرانسوی، هلندی می توان پرده ای سبز با ارتفاع بلند بوجود آورد.

این روش برای درختان ممرز در اروپا بسیار متداول است ضمناً درختانی چون نمدار، چنار Ginkyo biloba fastigiana، افرا، راش، سرخدار و بعضی گونه های اكالیپتوس مانند E.rudis و درختان تا دانه Celtis australis برای این منظور بسیار مناسبند نمونه های زیبا از دیوار سبز را می توان در پاریس، كاخ ورسال مشاهده كرد.

در این فرم پرورش می توان شكلهای مختلفی بوجود آورد. درختان مركبات و گونه هایی از افرا چون Acer circinatum و آبشار مالایی Laburnum watereri به عنوان اسپالیته مناسبند.

8- آرایش روی چمن

تعداد از درختان به صورت منفرد یا درگروههای كوچك زیبایی خاصی به چمن داده و منظره بدیعی ایجاد می كنند درخت Brachyhiton popuhneus بسیاری از گونه ها و ارقام سیب زینتی چون Fagas sylvatica، Halesia calolina، Malus floribunda، Carya illinoensis را می توان نام برد درخت Cafalpa bignonioides روی چمن بسیار زینت بخش است و با تاج انبوه خود سایبانی بسیار زیبا ایجاد می كند، گونه و ارقامی از كركف نیز با سایه انبوه و فرم زیبای تاج بابرگهای سبز یا رنگین به صورت تك درخت مناسب چمن می باشد از این نظر تعدادی از افراهای زینتی چون Acer palmatum مشهورند.

9- ایجاد مكان مناسب برای آشیان گزینی پرندگان

كشت تعدادی از درختان بلند برای جلب پرندگان و مكانی امن برای آشیان گزینی در پاركها به منظور حمایت از جمیعت پرندگان در بعضی كشورهای اروپایی از قدیم متداول بوده است در این مورد معیار اصلی برای آشیان گزینی پرندگان، تراكم انشعابات تاج یا مكان مناسب در انتخاب تنه درختان است.

نخلهای بلند در مناطق معتدله و گرم مكان بسیار مناسبی را در انتها تنه برای تخمگذاری پرندگان فراهم می كنند درختان بلند چون تبریزی، اوجا و شاه بلوط هندی برای آشیان گزینی در شرایط شهری در داخل پاركها مناسب هستند.

10- تولید میوه مناسب برای حیات وحش پاركها و فضای سبز نسبتاً بزرگ شهری و جلب پرندگان

حمایت از جانورانی چون سنجاب، با كشت درختان دانه خوراكی مانند Quercus , Carya, Juglans, Fagus و نظایر آن در بسیاری از پاركها و فضای سبز كنار خیابان در بسیاری از كشورها متداول است. برای جلب پرندگان، كشت گونه ای از درختان كوچك و درختچه های میوه گوشتی رنگی چون Sorbus, Cerasus, Arvbutus, Ficus, Morus, Ribes, Hetrermeles, Cotolleastor, Berberis, Mahonia, Callicarpa, Lonicera, Diospyros مناسب می باشد.

11- ایجاد پیكره در هنر معماری سبز

فرمهای پرورشی درختان به كمك هرس زیبایی اعجاب انگیزی به محوطه ها و پاركها می دهد تعدادی از درختان بسیار انعطاف پذیر و به سهولت شكل پذیر هستند از این نظر گونه های چون سرخدار، شمشاد، جل، ممرز و نمدار بسیار مناسبند. تعداد درختچه ها برای این منظور بسیار زیارند. ضمناً با قطع ساقة اصلی درختان، بسیاری از آنها را می توان بصورت جست زاد با ساقه ها یا جستهای متعدد نگهداری كرد كه گاهی زیبایی خاصی پیدا می كنند بعضی ازدرختان بدون هرس فرم اعجاب انگیزی دارند مانند: Fagus sylvatice CV. Peudula

12- به نمایش گزاردن اندام درختان

تعداد درختان بوسیله شكل، رنگ اندامها یا عطر گلهایشان مشهورند، بعنوان مثال گونه های زیر با رنگ آمیزی پاییزه برگها بسیار تماشایی هستند.

رنگ زرد Populus tremuloides

رنگ زرد Ginkyo biloba

رنگ قرمز Liquidambar styraciflua

رنگ سرخ تا قرمز Acer hyrcanum

رنگ سرخ Qurcus rubra

رنگ سرخ Acer rubrum

رنگ سرخ تا قرمز آمیخته به سبز Parrotia persica

تعدادی از گونه های سماق به رنگ سرخ Rhus. Spp.

تعدادی با میوه های رنگی مورد توجه Citrus, Arbutus, Crataegus, Ilix, Ziziphus, Sorbus, Cornus nuttallii

بسیاری از درختچه ها دارای میوه های رنگی می باشند شكل میوه بعضی درختان جالب توجه است مانند درخت سوسیس Kigelia pinnata یا درخت فلوس Cassia fistula از مناطق گرمسیری كه بصورت گلدانی در مناطق سرد و معتدل می توان به نمایش گذارد.

پوست درختان Betula, Cornus florida, phellodendron amurense, cladrastis lutea, Salix carmanica, parrotia persica بسیار جالب است گاهی به منظور نمایش رنگ و شكل پوست بعضی از گونه های اكالیپتوس نیز كاشته می‌شود.

تعدادی از درختان و درختچه ها به منظور عطر گلهایشان مشهورند مانند Asimina triloba, Hamamelis, Chimonanthus, Philadelphus, Albizia lebbeck, skimmia Japonica


http://afraz1361.persianblog.com